استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
سید حسین میرموسوی
چکیده
خشکسالی یکی از مهم ترین مخاطرات اقلیمی است که تأثیرات زیادی بر بخش های مختلف طبیعی و فعالیت های انسانی دارد. از مهم ترین اثرات خشکسالی تأثیر آن بر کاهش آب های سطحی در حوضه های آبریز است که نهایتاً با کاهش ورودی رودخانه ها به دریاچه ها، سبب خشک شدن تدریجی آنها می شود. بر این اساس در پژوهش حاضر سعی بر آن شده است تا اثر خشکسالی بر روی دریاچه ...
بیشتر
خشکسالی یکی از مهم ترین مخاطرات اقلیمی است که تأثیرات زیادی بر بخش های مختلف طبیعی و فعالیت های انسانی دارد. از مهم ترین اثرات خشکسالی تأثیر آن بر کاهش آب های سطحی در حوضه های آبریز است که نهایتاً با کاهش ورودی رودخانه ها به دریاچه ها، سبب خشک شدن تدریجی آنها می شود. بر این اساس در پژوهش حاضر سعی بر آن شده است تا اثر خشکسالی بر روی دریاچه های بختگان، طشک و مهارلو استان فارس در طی دوره 2021-2000 مورد بررسی قرار گیرد. برای این منظور از تصاویرماهواره لندست 5 تا 8 استفاده شده است. هم چنین به منظور پایش خشکسالی از شاخص پالمر استفاده شده است و بر اساس این شاخص فراوانی و شدت وقوع خشکسالی در ایستگاه های منتخب برای هر سه دریاچه استخراج شده است. به منظور برآورد مساحت دریاچه ها، از شاخص استخراج خودکار آب (AWEI) بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از ارزیابی خشکسالی نشان می دهد که در 22 سال مورد مطالعه، در دو ایستگاه منتخب طشک و بختگان 15 سال و در ایستگاه منتخب مهارلو 14 سال خشکسالی با شدت های مختلف اتفاق افتاده است. طولانی ترین خشکسالی با تداوم 6 ساله بین سال های 2008 تا 2013 به وقوع پیوسته که در این دوره سطح آب دریاچه ها به شدت کم شده است. تحلیل تغییرات سطح آب در این دریاچه ها نیز نشان داد که بیشترین مساحت دریاچه ها را رودخانه های فصلی به خود اختصاص داده اند. این موضوع نشان می دهد سطح آب این دریاچه ها به شدت از بارش های فصلی تبعیت می کند. در بررسی تصاویر ماهانه نیز مشخص شد در هر سه دریاچه سطح آب فصلی در بین ماه های آبان تا اردیبهشت افزایش پیدا می کند. میزان ماندگاری آب فصلی نسبت به سال های مختلف در دریاچه ها متفاوت بوده ولی میزان آن به طور کلی بین 3 تا 7 ماه است.
اطلاعات جغرافیایی
زهرا حیدری منفرد؛ سید حسین میرموسوی؛ حسین عساکره؛ کوهزاد رئیسی پور
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی تغییرات خودهمبستگی فضایی میانگین سالانه ی تراکم برف پهنه ی شمال غرب ایران است. برای این منظور ابتدا داده های سالانه ی تراکم برف طی دوره ی آماری 2022- 1982 از پایگاه داده ECMWF/EAR5 با تفکیک 0.25 ×0.25 درجه اخذ، و سپس به چهار دوره ده ساله تقسیم شد. به منظور تحلیل تغییرات خودهمبستگی فضایی، شاخص های موران جهانی ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر بررسی تغییرات خودهمبستگی فضایی میانگین سالانه ی تراکم برف پهنه ی شمال غرب ایران است. برای این منظور ابتدا داده های سالانه ی تراکم برف طی دوره ی آماری 2022- 1982 از پایگاه داده ECMWF/EAR5 با تفکیک 0.25 ×0.25 درجه اخذ، و سپس به چهار دوره ده ساله تقسیم شد. به منظور تحلیل تغییرات خودهمبستگی فضایی، شاخص های موران جهانی و تحلیل لکه های داغ (گتیس- آرد جی) در سطح معنی داری 90، 95 و 99 درصد مورد استفاده قرار گرفت. همچنین برای بررسی تأثیر بارش های فرین بر تغییرات سطح تراکم برف از شاخص آماری صدک 99 استفاده شد و بر اساس این شاخص نسبت به تعیین آستانه ی برف فرین هر یک از ایستگاه های سینوپتیک منطقه طی دهه ی اخیر (2018- 2009) و نیز بازه زمانی کل دوره ی آماری (2018- 2000) اقدام شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که در منطقه مورد مطالعه تراکم برف دارای خودهمبستگی فضایی و الگوی خوشه ای شدید است. با آستانه تراکمی کمتر از 0.10 کیلوگرم بر متر مکعب، از دهه اول تا پایان دهه چهارم از پهنه (تعداد پیکسل) و مقدار تراکم برف شمال غرب کاسته شده است. نتایج حاصل از بررسی تغییرات بارش های فرین در صدک 99 نشان داد که میزان این نوع بارش در طی دهه آخر مورد مطالعه افزایش چشمگیری داشته و این موضوع سبب شده است تا تراکم برف در دهه آخر نسبت به دهه های اول تا سوم افزایش نسبی داشته باشد، هر چند در حالت کلی میزان تراکم برف در کل گستره شمال غرب در طی چهار دهه اخیر کاهش محسوسی داشته است.
استخراج، پردازش، تولید و نمایش داده های جغرافیایی
سید حسین میرموسوی
چکیده
لایه مرزی سیاره‌ای پایین‌ترین بخش جوّ است که مستقیماً تحت‌تأثیر زمین بوده و مبادلات دما و تابش نقش کلیدی را در تغییرات ارتفاع این لایه دارد. تغییرات ارتفاع این لایه نیز می‌تواند نقش بسیار مهمی در کنترل پدیده‌های مختلف جوّی نظیر ابر، مه،آلاینده‌ها و... داشته باشد. ارتفاع لایه مرزی تحت‌تأثیر عوامل مختلفی نظیر تغییرات توپوگرافی، ...
بیشتر
لایه مرزی سیاره‌ای پایین‌ترین بخش جوّ است که مستقیماً تحت‌تأثیر زمین بوده و مبادلات دما و تابش نقش کلیدی را در تغییرات ارتفاع این لایه دارد. تغییرات ارتفاع این لایه نیز می‌تواند نقش بسیار مهمی در کنترل پدیده‌های مختلف جوّی نظیر ابر، مه،آلاینده‌ها و... داشته باشد. ارتفاع لایه مرزی تحت‌تأثیر عوامل مختلفی نظیر تغییرات توپوگرافی، دما، رطوبت نسبی، شار تابشی و عرض جغرافیایی تغییر پیدا می‌کند. هر گونه تغییر در ارتفاع لایه مرزی می‌تواند پدیده‌های جوّی در زیر این لایه را تحت‌تأثیر قرار دهد. در این مطالعه تغییرات ماهانه ارتفاع لایه مرزی در ایران در طی دوره 62 ساله (2021-1959) با استفاده از داده‌های نسخه ERA5 سایت ECMWF مورد بررسی قرار گرفت و به منظور تحلیل الگوهای فضایی حاکم بر تغییرات ارتفاع لایه مرزی از مدل GETIS ORD استفاده شد. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که ارتفاع این لایه در طی ماه‌های مختلف سال از الگوهای خوشه‌ای تبعیت می‌کند. دو کانون مهم لکه‌های سرد (ارتفاع کم) در بخش شمال‌غرب و شمال‌شرق ایران از معنی‌داری بالایی برخوردار هستند و نیمه جنوبی ایران مخصوصاً استان خوزستان، استان کرمان و جنوب استان سیستان و بلوچستان مهم‌ترین لکه‌های داغ (مناطق با ارتفاع زیاد) هستند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان داد که شش متغیر میانگین دما، میانگین رطوبت نسبی، ضریب رطوبت خاک، عرض جغرافیایی، ارتفاع و فشار هوا با میزان همبستگی کلی 70.73 به‌ترتیب مهم‌ترین عوامل مؤثر در تغییرات ارتفاع لایه مرزی در ایران هستند.
